De darmen

Bekijk op het YouTube-kanaal ‘Het beste van Bright’ de Galileo-uitzending Zo werkt de spijsvertering in jouw lichaam (8:05 min.):

 

Het parasympathisch zenuwstelsel en de werking van de darmen

Hoe werkt ons parasympatisch zenuwstelsel ook alweer? Het parasympatisch zenuwstelsel zorgt in rust voor herstel. Dat betekent voor onze darmen (en spijverteringsstelsel) dat het aanwezige voedsel kan worden verwerkt. De maag gaat weer samentrekken en kneden, de darmen doen hun werk zoals in het filmpje besproken is.

Wat was de functie van ons parasympathische zenuwstelsel? Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor rust en herstel en zorgt dat de normale lichaamsprocessen altijd doorgaan. Denk hierbij aan de werking van de maag en de darmen. We kunnen dit niet beïnvloeden (autonome zenuwstelsel).
De parasympathicomimetica bootsen de werking van de parasympaticus na. De parasympathicolytica werken juist tegenovergesteld. Dat betekent dat parasympathicolytica hetzelfde effect hebben als sympathicomimetica. De geneesmiddelen werken echter op een andere manier.

Verstopping, PDS en aambeien

Bij obstipatie (verstopping) worden drie soorten laxantia gebruikt. Een laxans zorgt ervoor dat de ontlasting het lichaam kan verlaten. Deze drie groepen zijn contactlaxantia, osmotische laxantia en volumevergrotende laxantia.

Contactlaxantia

Werking: prikkelt darmwand à vocht wordt aangetrokken à ontlasting wordt zachter. Stoffen: bisacodyl, Microlax. Dosering: zonodig. Bijwerkingen: geen veelvoorkomende. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicaties: geen veelvoorkomende.

Contactlaxantia mogen alleen kortdurend worden gebruikt. Als de darmwand steeds geprikkeld wordt, kan de darm lui worden en stoppen met samentrekken. De verstopping wordt dan steeds erger.

Osmotische laxantia

Werking: trekt vocht aan à ontlasting wordt zachter. Stoffen: Lactulose, macrogol. Dosering: 1 dd. Bijwerkingen: winderigheid, buikpijn. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicaties: geen veelvoorkomende.

Osmotische laxantia mogen langdurig worden gebruikt omdat het aantrekken van vocht erg mild is voor de darmen. Lactulose geeft meer winderigheid dan macrogol.

Volumevergrotende laxantia

Werking: vergroot de darmvulling à vezel zet uit in de darm à darm trekt samen. Stoffen: psyllium. Dosering: 1-3 dd. Bijwerkingen: geen veelvoorkomende. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicaties: geen veelvoorkomende.

Volumevergrotende laxantia mogen langdurig worden gebruikt. Voor de werking is veel water nodig. Daarom is het van belang om altijd een extra glas water te drinken na het innemen van een volumevergrotende laxans.

Medicatie bij prikkelbaardarmsyndroom (PDS)

Bij PDS heeft de patiënt soms last van diarree en soms van verstopping. Bij de behandeling van PDS wordt daarom een combinatie van diarreeremmers (loperamide) en laxantia gegeven. Een wat ouder middel is mebeverine (Duspatal). Bij sommige patiënten helpt dit heel goed. Bij anderen niet zo goed. De werking van mebeverine is in onderzoeken niet aangetoond.

Beantwoord de vragen:

Aambeien

Men spreekt van aambeien als de bloedvaatjes in de zwellichamen in het anale kanaal uitrekken en uitzetten. Een zwellichaam kan uitzakken door:

• Harde ontlasting (obstipatie);
• Langdurig op het toilet zitten;
• Diarree;
• Toenemende leeftijd;
• Zwangerschap.

Er zijn verschillende stadia:

1. Eerste stadium: het zwellichaam zwelt op;
2. Tweede stadium: een deel van een gedeeltelijk losgescheurd zwellichaam komt naar buiten. De aambei kan nog spontaan terugtrekken;
3. Derde stadium: de aambei blijft aan de buitenkant zitten, maar kan nog worden teruggeduwd;
4. Vierde stadium: de aambei is zeer pijnlijk en kan niet meer worden teruggeduwd.

 

De verschijnselen van aambeien zijn:

• Irritatie en jeuk;
• Helderrood bloed op de ontlasting, het toiletpapier of in de toiletpot;
• Uitpuilen van een aambei;
• Pijn tijdens of na de stoelgang.

 

Fissuren worden vaak gezien als aambeien maar zijn het niet. Een fissuur is een scheurtje in de slijmvliesbekleding van het anale kanaal, soms doorlopend tot in de huid rondom de anus.
Komt relatief vaak voor bij mensen van jonge en middelbare leeftijd.

 

Een zelfzorgmiddel kan alleen verlichting van de klachten geven. Bij alleen pijn en/of jeuk:

• Vaselinecetomacrogolcrème FNA;
• Zinksulfaatvaselinecrème.

 

Bij voortdurende pijn en/of jeuk:

• Lidocaïnevaselinecrème FNA;
• Lidocaïnevaselinezinksulfaatcrème;
• Lidocaïne met zinkoxide en bisumutsubnitraat in vette zalf.

Het beste resultaat geeft het opvolgen van de leefregels. Als de klachten langer dan twee weken aanhouden of er bijkomende klachten optreden, dan moet je doorverwijzen naar de huisarts. Zie hiervoor de zelfzorgstandaard Aambeien.

Een algemeen advies is:

• Niet lang op het toilet blijven zitten;
• Alleen naar het toilet gaan bij aandrang;
• Niet de ontlasting ophouden.

 

Geef de zelfzorgfolder Aambeien mee!

 

Maak zinnen:

Vul de woorden in:

Bekijk het filmpje Toiletgedrag (2:51 min.) op het YouTube-kanaal van de Maag Darm Lever Stichting:

Beoordeel de stellingen:

Vul de tabel in:

Beantwoord de vragen:

  

Diarree

Medicatie bij diarree

Diarree is een signaal dat er iets in de darmen niet goed gaat. Misschien heeft de persoon iets verkeerds gegeten. Het is het beste om het naar buiten te laten komen. Het grootste risico van diarree is uitdroging. Om vocht en belangrijke suikers en zouten aan te vullen kan de patiënt ORS (orale rehydratievloeistof) gebruiken.

ORS (oral rehydration solution)

Werking: aanvullen zouten, suikers en vocht. Dosering: 1 zakje oplossen na elke ontlasting. Bijwerkingen: geen veelvoorkomende. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicaties: geen veelvoorkomende.

Als een patiënt toch tijdelijk de diarree wil stoppen, bijvoorbeeld omdat hij een lange reis moet maken, dan kan hij loperamide gebruiken. Loperamide vermindert de krampen in de darm. De diarree komt daardoor minder snel naar buiten. Het is bijna alsof je een kurk in de anus van de patiënt zou doen. De oorzaak van de diarree gaat niet weg. Het risico is dat de patiënt daardoor zieker wordt. Loperamide mag daarom niet langer dan twee dagen achter elkaar worden gebruikt.

Loperamide

Werking: vermindert de darmmotiliteit (= kurk). Dosering: volwassenen starten met 4 mg, daarna 2 mg na elke diarree-achtige ontlasting, max. 16 mg per dag. Gebruik stoppen zodra normale ontlasting heeft plaatsgevonden of als er gedurende meer dan 12 uur geen ontlasting is geweest; niet langer dan 2 dagen achtereen gebruiken. Bijwerkingen: geen veelvoorkomende. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicatie: bloed in ontlasting (komt voor bij een infectie in de darm).

Soms lopen mensen een infectie in de darm op als zij op reis zijn in een ver land. Als iemand een bacteriële infectie in de darm heeft, moet deze worden behandeld met antibiotica. Ciprofloxacine wordt vaak voorgeschreven bij reizigersdiarree.

Ciprofloxacine 

Werking: bactericide, bij reizigersdiarree. Dosering: 2 dd 500mg gedurende 1 week. Bijwerkingen: misselijkheid en diarree. Interacties: complexerende middelen. Contra-indicaties: overgevoeligheid en epilepsie.

Beantwoord de vragen:

Beantwoord de vragen:

Beantwoord de vragen:

Bekijk het filmpje Reizigersdiarree (2:47 min.) op het YouTube-kanaal van de Maag Darm Lever Stichting:

Beantwoord de vragen bij het filmpje:

Maak de puzzel:

Wormen

Lees hoofdstuk 20.5.1 en de zelfzorgstandaard Wormen goed door.

Beantwoord de vragen:

Vul de tabel in:

  

Chronische darmziekten; Colitis ulcerosa en ziekte van Crohn

Colitis ulcerosa betekent letterlijk een ontsteking van de dikke darm (colon = dikke darm, -itis = ontsteking), waarbij zweren gevormd worden (ulcerosa). Colitis ulcerosa noemt men, net als de ziekte van Crohn, ook wel een inflammatory bowel disease (IBD)
Bij colitis ulcerosa is er sprake van een chronische, regelmatig terugkerende ontsteking van de dikke darm. De ontsteking beperkt zich tot het slijmvlies dat de binnenkant van de dikke darm bekleedt. Bij colitis ulcerosa is de darm voortdurend ontstoken. Ook kunnen er bij colitis ulcerosa klachten en ontstekingen buiten de darm voorkomen.
Er zijn verschillende factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan van colitis ulcerosa. Factoren die een rol spelen zijn onder andere: het afweersysteem, erfelijkheid, bacteriën in de darm, stress en roken. De ontstekingen bij colitis ulcerosa worden niet veroorzaakt door een infectie met een virus, bacterie of parasiet.

 

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van de darm. Bij de meeste patiënten met de ziekte van Crohn zijn de dunne darm, de dikke darm en/of de endeldarm ontstoken, maar er kan ook sprake zijn van ontstekingen in de rest van het spijsverteringskanaal. De ziekte kan voorkomen vanaf de mond tot aan de anus.
De oorzaak van de ziekte van Crohn is nog niet geheel bekend. Verschillende factoren spelen een rol in het ontstaan van de ziekte. In elk geval is er sprake van een sterke reactie van het afweersysteem. Daarom wordt de ziekte van Crohn ook wel een auto-immuunziekte genoemd.

Medicatie bij de chronische darmziekten colitis ulcerosa en ziekte van Crohn

De chronische darmziekten colitis ulcerosa en ziekte van Crohn zijn ontstekingen in de darmen. Deze ontstekingen behandelen we met ontstekingsremmers. Er zijn drie groepen ontstekingsremmers: 5-ASA-middelen, corticosteroïden en biologicals.

5-ASA-middelen

Werking: ontstekingsremmend. Stoffen: mesalazine (Asacol, Mezavant, Pentasa, Salofalk), sulfasalazine (Salazopyrine). Dosering: verschilt per preparaat. Bijwerkingen: hoofdpijn. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicaties: geen veelvoorkomende. Bijzonderheid: omhulsel in ontlasting

5-ASA is een afkorting van de chemische naam van mesalazine. In deze groep zitten alleen middelen met mesalazine of stoffen die in het lichaam uiteenvallen in mesalazine.
5-ASA middelen werken lokaal in de darm. Ze worden niet opgenomen in het lichaam.
Elk merkpreparaat heeft een eigen afgifteprofiel. Dit betekent dat elk merkprepraat op een andere plek in de darm zijn werkzame stof afgeeft. Elke patiënt heeft ontstekingen op andere plekken van de darm. Daarom is het dus handig dat elk merkpreparaat op verschillende plekken in de darm zijn werkzame stof afgeeft. Er is dus een merkpreparaat voor elke patiënt. Je mag daarom een patiënt niet zomaar een ander merkpreparaat geven.
De tablet of de capsule die langzaam de werkzame stof afgeeft kun je zien als een soort spons. Uit die gaatjes komt de werkzame stof. De spons blijft achter in de darm. De patiënt kan deze spons (het omhulsel) in zijn ontlasting zien.

Corticosteroïden

Werking: ontstekingsremmend. Stoffen: beclometason, betamethason, budesonide. Dosering: rectaal en oraal; verschilt per preparaat. Bijwerking: maagklachten. Interacties: geen veelvoorkomende. Contra-indicaties: geen veelvoorkomende.

Corticosteroïden kunnen zowel in een tablet met gereguleerde afgifte zitten als in een klysma. Of de patiënt een klysma of een tablet gebruikt, hangt af van waar de ontstekingen in het lichaam zitten.
Corticosteroïden werken bij chronische darmziekten lokaal in de darm.

Biologicals

Werking: remmen het immuunsysteem bij auto-immuunziekten. Stoffen:  adalimumab (Humira), Infliximab (Remsima) Dosering:  injectie 1x pw of 1x per 2 wk (Humira). via i.v 1e 2x om de 2 weken daarna onderhoud om de 8 weken (Infliximab). Bijwerking: infecties. Contra-indicatie: infectie. Interactie: antibiotica.

Biologicals zijn middelen die worden gebruikt bij de ziekte van Crohn en andere auto-immuunziekten. Biologicals remmen het immuunsysteem. Daarom is het gevaarlijk deze middelen te gebruiken als de patiënt al een infectie heeft. Bij een infectie moet het immuunsysteem hard kunnen werken om de infectie te bestrijden. Maar biologicals remmen het immuunsysteem juist, waardoor de infectie niet weggaat.
Ook kan het immuunsysteem ‘merken’ dat het geremd wordt door de biological. Het immuunsysteem begint daarom antistoffen aan te maken tegen het medicijn. Daardoor werkt het medicijn niet meer goed. De patiënt moet dan wisselen naar een andere werkzame stof.
Biologicals moeten worden bewaard in de koelkast. Ook als biologicals vervoerd worden, bijvoorbeeld van de apotheek naar de patiënt thuis, moeten ze gekoeld worden. Ook mogen biologicals niet worden geschud, want daardoor de werkzame stof kapot. Biologicals zijn dus heel gevoelig. Daarom mogen ze alleen door het ziekenhuis worden afgeleverd.

Bekijk het filmpje Colitis ulcerosa - Wat zijn de symptomen en behandeling van colitis ulcerosa? (4:47 min.) op het YouTube-kanaal van GezondheidspleinTV: 

Beantwoord de vragen bij het filmpje:

Lees onderstaand artikel over Doinja:

 

Doinja heeft de ziekte van Crohn 

Doinja (21) heeft de ziekte van Crohn. Ze heeft al sinds haar 12e klachten zoals buikkrampen en vermoeidheid, maar pas twee jaar geleden werd de diagnose ‘Crohn’ gesteld. De ziekte heeft een behoorlijke impact op het leven van Doinja, maar ze doet er alles aan om de dingen te kunnen blijven doen die ze graag doet, zoals voetballen en haar studie afronden. 

Als je gezondheid op je 12e al wankelt, heeft dat behoorlijk wat impact op je leven als brugklasser. Doinja’s voetbaltrainingen moest ze vaak afzeggen, omdat ze simpelweg te moe was aan het einde van de dag, of ze kreeg enorme buikpijn of koorts. Ook het afronden van haar middelbare school ging niet zonder slag of stoot, doordat ze vaak lessen moest missen.

 

Diagnose Crohn

Doinja: ‘Zodra ik klachten had, ging ik steeds weer naar de huisarts. Die verwees me dan elke keer door naar het ziekenhuis. Daar kreeg ik dan standaard te horen dat ik last had van PDS (Prikkelbare Darm Syndroom, red.) en dan werd ik weer naar huis gestuurd. Toch bleef ik naar de huisarts gaan als de klachten verergerden, maar het ziekenhuis nam mijn klachten nooit echt serieus.  
Toen ik 19 was kreeg ik een enorme opvlamming waardoor ik niet meer kon lopen en met spoed naar het ziekenhuis ben gegaan. De artsen dachten eerst dat het een blindedarmontsteking was en ik kreeg daarom eerst een kijkoperatie.
Tijdens de operatie zagen ze dat de overgang van de dikke naar de dunne darm niet goed was. Een salmonella infectie of de ziekte van Crohn moest de oorzaak zijn. Na de operatie kreeg ik daarom een coloscopie.
De arts vertelde me dat hij slecht nieuws had: het bleek de ziekte van Crohn. Die woorden zijn het enige deel van het gesprek dat ik heb onthouden.’

Doinja: ‘Vermoeidheid is vaak een grotere uitdaging dan de pijn.’

 

Boordevol vragen

‘Toen ik de diagnose Crohn kreeg zat ik meteen met allemaal vragen zoals: Wat is het, kan ik er wel mee leven en hoe gaat het nu verder? Ik was wel een beetje in shock. Op een later moment heb ik bij de arts op al mijn vragen antwoord gekregen. Toen pas ontdekte ik dat ik er nooit meer van af zou komen.
Ik ben in die tijd vooral bezig geweest met zoeken naar betrouwbare informatie. Ik heb veel gesproken met de arts, met een verpleegkundige en op internet gezocht. Online zit er een hoop onzin tussen, maar de website van de Maag Lever Darm Stichting kon ik wel vertrouwen. Ik heb daarnaast veel gehad aan verhalen en ervaringen van anderen, online en in echte ontmoetingen.’
‘Ik heb al geaccepteerd dat ik mijn studie heb moeten aanpassen aan wat ik aankan. Ik ben de brugklas bijvoorbeeld begonnen op gymnasiumniveau en daarna afgezakt naar vmbo-TL. Nu volg ik een thuisstudie  op mbo-niveau. Dat werkt voor mij heel prettig. Ik kan zelf mijn tijd indelen, zelfs wanneer ik examen doe. Maar ook dat kost me vaak nog te veel energie.
Mijn grootste uitdaging is drie keer in de week voetballen. Dat doe ik zo graag. Meestal trainen we ’s avonds en de dag erna kan ik eigenlijk niks meer. Ik wil mijn team niet teleurstellen, daarom doe ik er toch alles aan om gewoon te blijven meedoen.
Mijn vermoeidheid is daarom vaak een grotere uitdaging dan de pijn; het moe-zijn is er elke dag.

 

Omgaan met Crohn

Leven met Crohn als jong meisje is verre van aangenaam, weet Doinja dus maar al te goed. Daar probeert ze wel mee om te gaan, maar dat blijft lastig.
‘Op een fitte dag doe ik vaak te veel, waardoor ik de volgende dag weer moe ben. Ook de pijn die bij Crohn hoort is een flinke dwarsligger. Soms zak ik gewoon in elkaar en kan ik de deur niet meer uit van de pijn. Dan moet ik afspraken op het laatste moment afzeggen. Daar word je niet blij van.

‘Er is in de afgelopen twee jaar geen dag geweest dat ik niet aan mijn ziekte gedacht heb.’

Om deze aanvallen zoveel mogelijk te voorkomen let ik onder andere op mijn voeding. Ik eet niet teveel suiker, geen varkensvlees, geen tarwe en geen melk.
Ik heb geen diëtiste, maar ga altijd zelf op zoek naar alternatieven. Omdat ik ondanks dat nog steeds erg vaak klachten heb, krijg ik binnenkort weer onderzoeken. Er wordt dan gekeken of er een deel van mijn darm uit moet...
Kortom: ik blíjf er mee bezig. Er is in de afgelopen twee jaar geen dag geweest dat ik niet aan mijn ziekte gedacht heb. Maar hoe harder ik er soms tegen vecht, hoe vermoeider ik word en hoe meer stress en pijn ik krijg. Ik probeer er daarom vooral in mee te gaan en te denken in oplossingen in plaats van in beperkingen.”

Bron: Doinja heeft de ziekte van Crohn

Beantwoord de vragen bij het artikel:

Vul de tabel in:

Vul de tabel in:

Lees onderstaand artikel door:

 

Patricia lééft met colitis, dankzij haar pouch

Patricia is moeder van drie kleine kinderen als ze plotseling ernstige darmklachten krijgt. Ze blijkt colitis ulcerosa te hebben. Zware jaren van onderzoeken, medicijnen, operaties en ambulanceritjes naar het ziekenhuis breken aan. Pas wanneer er een pouch geplaatst wordt, krijgt ze haar leven terug – en kan ze weer volop moeder zijn... En de collecte voor de Maag Lever Darm Stichting in Poeldijk regelen!
In 2005 werd er bij Patricia colitis ulcerosa vastgesteld. Een darmziekte waarbij je dikke darm chronisch ontstoken is. ‘Toen de ontstekingen begonnen, moest ik constant naar het toilet, daar kwam diarree bij kijken en bloed. Ik was niet altijd op tijd. Dan bracht ik mijn kinderen naar school en liep het zo langs mijn broekspijp naar beneden.’ 

Achttien weken ziekenhuis

Dan besluit Patricia om toch een bezoek aan de huisarts te brengen. ‘De dokter stuurde me diezelfde dag nog door naar het ziekenhuis. Daar werden onderzoeken gedaan. De conclusie: colitis ulcerosa. Ik kreeg meteen allerlei medicijnen, tot prednison aan toe. Van de meeste weet ik de naam niet eens meer, zo veel waren het er. Maar niets hielp. De ontstekingen gingen niet weg. In anderhalf jaar heb ik wel achttien weken af en aan in het ziekenhuis gelegen door de colitis ulcerosa.’

‘Ik voelde me echt een loser als moeder. Ik heb zoveel van mijn kinderen gemist. Dat doet pijn.’

 

Pouch

Dan besluiten de artsen dat behandelen met medicijnen geen zin heeft. Haar volledige dikke darm moet eruit. Een stoma komt ervoor in de plaats. Dat maakt het leven lastig voor Patricia. Tot het jaar 2007 aanbreekt en de artsen voorstellen om een ‘pouch’ te plaatsen: een soort namaakendeldarm, gemaakt van een stuk dunne darm, om het lichaam tijdelijk ontlasting in te laten opslaan. Het is een directe verbinding tussen de dunne darm en de anus.

 

Weer volop leven

‘Door die pouch doe ik alles weer: werken, eten, de deur uit gaan, eropuit met mijn kinderen. Zelfs zwemmen doe ik weer. En sinds dit jaar organiseer ik de collecte voor de Maag Lever Darm Stichting, hier in Poeldijk. Ik vind dat heel belangrijk. Stel dat mijn kinderen colitis ulcerosa zouden krijgen als ze wat ouder zijn, dan wil ik niet dat ze moeten doormaken wat ik doorgemaakt heb. Tegen die tijd moet er toch echt een betere en snellere oplossing zijn voor ontstoken darmen. Daarom sta ik helemaal achter het werk van dr. Michal Mokry. Kijk maar naar de wachtkamer van de MDL-arts: die zit altijd vol. Dat moet echt anders.’

Vul de tabel in:

Beantwoord de vragen:

Productzorg klysma's en zetpillen

Zetpillen en klysma’s zijn rectale toedieningsvormen, die o.a. kunnen worden gebruikt voor lokale toediening van geneesmiddelen in de darmen bij colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Zetpillen werken lokaal in de endeldarm. Het geneesmiddel is over de gehele zetpil verdeeld. Een klysma is een vloeibare rectale toediening. Deze oplossing komt hoger in de darmen terecht en wordt dus gebruikt wanneer het geneesmiddel hoger in de darmen zijn werk moet doen.

 

Beantwoord de vragen:

Maak de opdracht:

Beantwoord de vragen:

Naar boven