De schildklier
Beantwoord de vragen:
Schildklieraandoeningen
Bekijk het filmpje Schildklier – Anatomie en functie (2:04 min.) op het YouTubekanaal van GezondheidspleinTV:
Beantwoord de vragen:
Lees onderstaande tekst en beantwoord de vragen in opdracht .
Lees de volgende tekst over schildklierproblemen (bewerkt van thuisarts.nl):
Hypothyreoïdie (de schildklier werkt te langzaam)
Wat is hypothyreoïdie?
Bij hypothyreoïdie maakt de schildklier te weinig hormoon aan.
De schildklier zit aan de voorkant van de hals, onder de adamsappel. De schildklier maakt hormoon aan en geeft het af aan het bloed. In het lichaam stimuleert het hormoon de stofwisseling.
Door minder schildklierhormoon in het bloed, wordt de stofwisseling dus ook minder gestimuleerd. De stofwisseling is daardoor langzamer.
Hypothyreoïdie komt vijf keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De kans op hypothyreoïdie wordt groter naarmate je ouder wordt.
Welke verschijnselen doen zich voor?
Het schildklierhormoon komt in het bloed terecht en heeft invloed op het hele lichaam. Te weinig schildklierhormoon kan de volgende verschijnselen geven:
- Het snel koud hebben;
- Gewichtstoename;
- Zich sloom of moe voelen;
- Tragere hartslag;
- Verstopping;
- Haaruitval;
- Droge, koude en bleke huid;
- Gezwollen oogleden en gezicht;
- Gezwollen schildklier;
- Lagere stem;
- Onregelmatige menstruatie.
Soms zijn de klachten niet zo duidelijk en wordt de ziekte niet makkelijk herkend.
Oorzaken van hypothyreoïdie?
De oorzaak van hypothyreoïdie is meestal een auto-immuunziekte. Het lichaam gaat dan antistoffen maken tegen de eigen schildklier. Als reactie maakt de schildklier te weinig schildklierhormoon. Uiteindelijk kan de schildklier helemaal stoppen met het maken van schildklierhormoon.
De auto-immuunziekte die het meest voorkomt als oorzaak (90%), is de ziekte van Hashimoto. Daarbij stopt de schildklier uiteindelijk helemaal met werken. Deze ziekte komt vooral voor bij vrouwen en is chronisch (gaat niet meer over).
Andere oorzaken van hypothyreoïdie zijn:
- Een schildklierontsteking die na een bevalling kan ontstaan (gaat vanzelf over);
- Operatie aan de schildklier;
- Bestraling van de hals;
- Behandeling met radioactief jodium;
- Medicijnen die lithium of jodium bevatten (12 weken na het stoppen van deze medicijnen werkt de schildklier overigens weer normaal).
Onderzoek
Hoe wordt hypothyreoïdie aangetoond? Bloedonderzoek kan aantonen dat de schildklier trager werkt. Bij hypothyreoïdie is de hoeveelheid schildklierhormoon (vrije T4) in het bloed verlaagd.
Meestal is de hoeveelheid schildklierstimulerend hormoon (TSH) verhoogd.
Medicijnen
Hypothyreoïdie is goed te behandelen met medicijnen. Deze medicijnen noemen we thyreomimetica (kunstmatig schildklierhormoon). Thyreomimetica bootsen de werking van het schildklierhormoon na. Stoffen zijn levothyroxine en liothyronine. Voor een goede werking is het belangrijk dat deze stoffen een half uur voor het ontbijt en nuchter worden ingenomen. Complexerende verbindingen als calcium, magnesium kunnen de werking van thyreomimetica verminderen. Dan is het een oplossing om levothyroxine twee uur voor de complexerende verbinding in te nemen. Verder beïnvloeden thyreomimetica de bloedstolling. Daarom hebben ze ook een interactie met cumarines.
Thyreomimetica
Werking: nabootsen schildklierhormoon. Stoffen: levothyroxine en liothyronine. Dosering: 1dd half uur voor het ontbijt (nuchter). Bijwerkingen: als symptomen hypo- of hyperthyreoïdie. Interacties: bètablokkers, complexerende verbindingen, cumarines. Contra-indicaties: |
Hyperthyreoïdie (de schildklier werkt te snel)
Wat is hyperthyreoïdie?
Bij hyperthyreoïdie maakt de schildklier te veel schildklierhormoon aan. Doordat de schildklier te veel hormoon maakt, is de stofwisseling versneld.
Hyperthyreoïdie komt vijf keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De kans op hyperthyreoïdie wordt groter naarmate je ouder wordt.
Wat zijn de verschijnselen van hyperthyreoïdie? Het schildklierhormoon wordt via het bloed naar het hele lichaam vervoerd. Een teveel aan schildklierhormoon kan dan ook verschillende verschijnselen geven, zoals:
- Hartkloppingen;
- Beven;
- Zweten;
- Een gejaagd of geïrriteerd gevoel;
- Vermoeidheid;
- Diarree;
- Afvallen terwijl je toch goed eet;
- De huid kan warm en vochtig aanvoelen;
- Uitpuilende ogen (soms): de ogen lijken groter dan normaal, kunnen pijnlijk zijn en kunnen minder scherp zien;
- Opgezette schildklier;
- Menstruatieverandering.
Soms zijn de klachten niet zo duidelijk en wordt de ziekte niet makkelijk herkend.
Oorzaken van hyperthyreoïdie
Hyperthyreoïdie wordt meestal veroorzaakt doordat het lichaam antistoffen gaat maken tegen de eigen schildklier. We noemen dit een auto-immuunziekte. Als reactie gaat de schildklier te veel schildklierhormoon maken. We noemen dat de ziekte van Graves.
Van de mensen met hyperthyreoïdie heeft 70 tot 80 procent de ziekte van Graves.
Soms wordt de schildklier uit zichzelf groter en gaat daarbij ongecontroleerd schildklierhormoon maken. Deze zwelling heet een struma. De schildklier wordt in enkele jaren langzaam groter. De schildklier gaat steeds meer zijn eigen gang en luistert niet meer naar de seintjes uit de hersenen. Hij blijft schildklierhormoon afgeven aan het bloed. Van de mensen met hyperthyreoïdie heeft 10% tot 15% een struma.
Andere, minder voorkomende oorzaken van een te snel werkende schildklier zijn:
- Geneesmiddelen die lithium of jodium bevatten;
- Een ontsteking van de schildklier door een virusinfectie;
- Andere auto-immuunziekten;
- Een goedaardig gezwel in de schildklier (zeldzaam).
De kans op een schildklierziekte is groter:
- Als de ziekte in de familie voorkomt;
- In het eerste jaar na een bevalling.
Onderzoek bij hyperthyreoïdie
Bloedonderzoek kan aantonen dat de schildklier te snel werkt en/of de schildklier ontstoken is. Bij hyperthyreoïdie is de hoeveelheid schildklierhormoon (vrije T4) verhoogd. Daarbij is de hoeveelheid schildklierstimulerend (TSH) meestal verlaagd.
Als er bij een struma knobbels in de schildklier zitten, wordt er een echo gemaakt.
Behandeling
Welke behandelingen zijn er mogelijk bij hyperthyreoïdie?
Er zijn drie manieren om een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) te behandelen. De huisarts zal de verschillende mogelijkheden met de patiënt bespreken:
- Met medicijnen;
- Met radioactief jodium;
- Met een operatie.
Medicijnen
Thyreostatica remmen de vorming van schildklierhormoon. Daardoor gaat de schildklier minder hard werken. Stoffen zijn thiamazol, propylthiouracil of carbimazol. Thyreostatica beïnvloeden de bloedstolling en hebben daarom een interactie met cumarines. Thyeostatica worden altijd samen met levothyroxine gegeven. De vorming van schildklierhormoon wordt helemaal stilgelegd door thyreostatica. Het schildklierhormoon moet daarom worden aangevuld met levothyroxine.
Thyreostatica
Stoffen: thiamazol / propylthiouracil / carbimazol. Werking: remmen de vorming van schildklierhormoon. Dosering: 1dd 30 mg / 3dd 75-100 mg / 3dd. Bijwerkingen: - Interacties: cumarines. Contra-indicaties: - Let op: altijd combi met levothyroxine. |
Met radioactief jodium wordt een deel van de te grote schildklier kapot gemaakt. Dit gebeurt door de schildklier te bestralen met radioactief jodium. Als de schildklier dan stuk is, moet het schildklierhormoon weer worden aangevuld met levothyroxine.
Bij een operatie wordt een deel van de te grote schildklier weggehaald. Ook na de operatie moet schildklierhormoon worden aangevuld met levothyroxine.
Beantwoord de vragen:
Beantwoord de vragen: