Psychotische aandoeningen
Bekijk de volgende filmpjes over psychose:
Niels heeft een psychose (2:13 min.), het persoonlijke verhaal van een patiënt met psychoses:
Zoon met een psychose (2:07 min.), over een bezoek van de hulpverlening:
Na de psychose (1:05 min.):
Psychotische aandoeningen
Bron: Psychosenet.nl.
Wat is een psychose?
Achter elke boom kan een moordenaar zitten. Dat denk je als je net een heftige thriller hebt gezien en door een donker bos loopt. In de wind hoor je iemand gillen. Je hebt milde psychotische ervaringen: een waan van bedreiging, een hallucinatie van stemmen. Maar je hebt geen volle psychose, je bent in staat om te toetsen wat echt is en wat niet. Wat is een psychose wel?
We kunnen allemaal bang zijn, en we hebben allemaal het vermogen om ons dingen in te beelden. Dat moet. Mensen hebben soms intense spirituele ervaringen die kunnen leiden tot bijzondere bewustzijnstoestanden en groei. En om flexibel te kunnen reageren op de wereld om ons heen moeten we er voortdurend betekenis aan geven: waarom doet mijn baas zo vervelend? Hebben die twee iets met elkaar? Lachen de passagiers in de bus me uit? Om goed om te gaan met zulke vragen is het heel gezond om soms een beetje achterdochtig te zijn, of om in je hoofd met jezelf te praten.
Maar extreme achterdocht (wanen) en het waarnemen van stemmen waar je geen controle meer over hebt (hallucinaties) belemmeren je functioneren. De achterdocht of stemmen zijn dan geen normale ervaringen meer, maar psychotische symptomen waar je hulp voor nodig hebt.
Iedereen heeft wel eens een psychotische ervaring
Een béétje psychose is niet erg. Dat komt bij veel mensen wel eens voor, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Wanneer psychotische ervaringen heftiger worden, langer aanhouden en samengaan met depressie, manie, of met veranderingen in motivatie of cognitie, kunnen er problemen ontstaan. Je hebt bijvoorbeeld al langere tijd het gevoel dat er vreemde dingen gebeuren om je heen – dat is een milde psychotische ervaring. Je kunt echter nog redelijk functioneren en je omgeving heeft weinig in de gaten. Het vreemde gevoel kan weer verdwijnen: dan is er niets aan de hand.
Wat is een psychose?
Soms gaan psychotische ervaringen zo overheersen dat je aan weinig anders meer kunt denken en dat je er ook naar gaat handelen. Je denkt bijvoorbeeld achtervolgd te worden door de CIA en gaat daar over klagen bij de politie en de Amerikaanse ambassade. Je denken volgt de logica van de psychose. Een botsing met de wereld om je heen is dan onvermijdelijk.
Je omgeving vindt vaak dat je vreemd bezig bent en wil de hulpverlening inschakelen. Zelf ervaar je dat in je psychose heel anders: je hebt het gevoel dat juist de omgeving veranderd is en dat andere mensen raar doen: je voelt je bedreigd.
Als je een psychose hebt, heb je niet alleen last van wanen of hallucinaties
Een psychose is een mengbeeld (syndroom) van verschillende soorten symptomen. De mix ziet er bij iedereen anders uit. De één heeft bijvoorbeeld vooral gevoelens van wantrouwen, de ander hoort vooral vijandige stemmen. Weer een ander heeft juist last van stemmingswisselingen en is de ene keer diep somber en traag (depressie) en de volgende keer abnormaal uitgelaten en hyperactief (manisch). Nog weer andere mensen ervaren onvoldoende motivatie om dagelijkse taken uit te voeren (motivatieproblemen), gebrek aan aandacht en concentratie, en kunnen minder goed plannen en leren (cognitieproblemen).
We spreken van een volle psychose wanneer psychotische ervaringen je leven zo erg gaan beheersen dat je in het dagelijks leven niet meer (goed) functioneert. Je gaat helemaal op in jouw realiteit en kunt geen onderscheid meer maken tussen waan en werkelijkheid. Voor jou kunnen wanen, stemmen of hallucinaties in een psychose levensecht zijn, maar je omgeving ervaart dat heel anders. Deze botsing van verschillende werkelijkheden is vaak heel verwarrend en kan tot vervelende conflicten leiden.
Oorzaken psychose
De gevoeligheid voor psychose wordt bepaald door je eigen weerbaarheid en kwetsbaarheid, in combinatie met allerlei beschermende en belastende omgevingsfactoren.
Belastende omgevingsfactoren kunnen zijn: genetische aanleg, drugsgebruik, geweld en jeugdtrauma.
Beschermde omgevingsfactoren kunnen zijn: een prettige en veilige jeugd en wonen op het platteland.
Beantwoord de vragen:
Antipsychotica
Er zijn twee veelgebruikte groepen antipsychotica: klassieke antipsychotica en atypische antipsychotica.
Klassieke antipsychotica
|
Gebruikt bij: psychose en manie; Stoffen: haloperidol, zuclopentixol, flupentixol; Bijwerking: parkinsonisme; Contra-indicatie: epilepsie. |
Atypische antipsychotica
|
Gebruikt bij: psychose en manie; Stoffen: olanzapine, clozapine; Bijwerking: parkinsonisme; Contra-indicatie: epilepsie. |
Beantwoord de vragen:
Voer de opdracht uit:
Beantwoord de vragen:
Naar boven